فرهنگ در تجربه و تفکر طالبان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

فرهنگ پدیده‌ای است تحول‌پذیر از عوامل مختلف؛ در این میان حکومت و سیاست‌های جریان‌های حاکم تأثیرگذارترین عامل در تحول فرهنگی به‌حساب می‌آید. این سیاست‌ها می‌تواند فرهنگ را توسعه بخشد و یا به انحطاط کشاند. از سوی دیگر طولانی شدن نزاع‌های خونین قدرت‌طلبی میان احزاب جهادی و گسترش ناامنی در افغانستان زمینه‌ساز ظهور جریانی به نام طالبان گردید. این جریان به‌سرعت رشد کرد و تا حملات آمریکا به این کشور، بیش از 90% خاک این سرزمین را در کنترل داشت. حال با این مسئله مواجه می‌شویم که فرهنگ در تجربه و تفکر طالبان چه سرنوشتی داشته و طالبان چه معامله‌ای با مؤلفه‌های فرهنگی نموده است. از این مسئله به این سؤال می‌رسیم که پیامدهای سلطه‌ی فکری و نظامی طالبان بر حوزه‌ی فرهنگ چه بوده است؟ پاسخ احتمالی که به پرسش مذکور داده شد این بود که: طالبان مواجهه­ی خصمانه­ی با آموزش جدید، رسانه و هنرهای تجسمی داشته و درمجموع انحطاط فرهنگی از مهم­ترین پیامدهای این سلطه بوده است. بررسی‌های ما نیز به این نتایج ختم شد که طالبان بسیاری از مدارس جدید و دانشگاه‌ها را تعطیل نموده و موضوعات و مضامین دروس باقی‌مانده را نیز دست‌کاری نمود؛ تلویزیون، سینما، موسیقی، نقاشی و... را حرام اعلام نموده و با متخلفین برخورد کرد.

کلیدواژه‌ها


  1. نهج­البلاغه، محمد دشتی، مؤسسه انتشارات حضور، قم، 1381ش.
  2. اندیشمند، محمداکرام، سال‌های تجاوز و مقاومت، نشر پیمان، [بیجا]، 1383ش.
  3. اندیشمند، محمداکرام، معارف عصری افغانستان، بنگاه انتشارات میوند، کابل، 1389ش.
  4. انوری، حسن و دیگران، فرهنگ بزرگ سخن، ج 2، انتشارات سخن، تهران، 1381 ش.
  5. آشوری، داریوش، تعریف­ها و مفهوم فرهنگ، مؤسسه انتشارات آگاه، تهران، 1381 ش.
  6. به کوشش حاج بابایی، محمدرضا، قوانین ملا عمر: مجموعه قوانین و آیین‌نامه‌های طالبان در افغانستان، نگاه امروز، تهران، 1382ش.
  7. بینش، محمد وحید، افغانستان معاصر و چالش سامان سیاسی، مرکز مطالعات و تحقیقات راهبردی افغانستان، کابل، 1388ش.
  8. جانسون، کریس، افغانستان کشوری در تاریکی، نجله خندق، چاپ و صحافی علامه طباطبایی، [بیجا]، [بی‌تا].
  9. حقانی، حفیظ الله، جنبش طالبان؛ تشکیلات، دیدگاه‌ها و ویژگی‌ها، سرور دانش، فصلنامه سراج، ش18، قم، 1378ش.
  10. دادگران، سید محمد، مبانی ارتباطات جمعی، فیروزه، تهران، 1374ش.
  11. الساعدی، حسین­علی جبر، تعامل المسلمین مع المعالم الاثریه اثناءالفتوحات الاسلامیه (حتی عام 132ه) (پایان‌نامه)، قم، 1389ش.
  12. سجادی، سید عبدالقیوم، طالبان؛ دین و حکومت، علوم سیاسی، ش1، 1377ش.
  13. صدری، غلام‌حسین و دیگران، فرهنگ­نامة فارسی واژگان و اعلام، ج1، فرهنگ معاصر، تهران، 1388ش.
  14. عارفی، محمد اکرم، مبانی مذهبی و قومی طالبان، علوم سیاسی، ش4، بهار 1378ش.
  15. عصمت الهی، محمدهاشم و دیگران، جریان پرشتاب طالبان، الهدی، [بیجا]، 1378ش.
  16. علوی، سید محمدرضا، حدیث رکن چهارم، فصلنامه طرح نو، سال چهارم و پنجم، ش 17-16، 1387 ش.
  17. فرزان، احمدشاه، افغانستان از حکومت مجاهدین تا سقوط طالبان، آهنگ قلم، مشهد، 1389ش.
  18. قراگوزلو، محمد، ظهور و سقوط بنیادگرایی (افغانستان)، قصیده‌سرا، [بیجا] 1386ش.
  19. کریمی حاجی خادمی، مازیار، طالبان؛ خاستگاه و مبانی فکری، انتشارات کانون اندیشه جوان، تهران، 1392ش.
  20. مارسدن، پیتر، طالبان، جنگ، مذهب و نظام جدید در افغانستان، کاظم فیروزمند، نشر مرکز، تهران، 1388ش.
  21. مژده، وحید، افغانستان و پنج سال سلطة طالبان، نشر نی، تهران، 1382ش.
  22. موثقی، سید احمد، جنبش‌های اسلامی معاصر، سمت، تهران، 1374ش.
  23. ناصری داوودی، عبدالمجید، زمینه و پیشینة جنبش اصلاحی در افغانستان، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، 1379 ش.