آینده اسلام سیاسی در پاکستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش پژوه دکتری تاریخ معاصر جهان اسلام، مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، پاکستان.

چکیده

اسلام بعنوان عنصر هویت بخش، همواره در زندگی سیاسی مسلمانان پاکستان حضور داشته است. بعد از استقلال پاکستان، حزب های اسلام گرا مانند جماعت اسلامی،جمعیت علمای اسلام، جمعیت علمای پاکستان و... به دنبال برپا کردن نظام اسلامی در پاکستان بوده اند. پژوهش حاضر با روش و رویکرد تاریخی در صدد  پاسخ به این سوال است که نقش حزب های اسلام گرا درآینده اسلام سیاسی پاکستان چه خواهد بود؟ آیا وضع موجود در آینده ادامه خواهد یافت یا اسلام گرایان درپاکستان موفق به ایجاد تحول مهمی خواهند شد؟ اهمیت این پژوهش از این جهت است که می تواند تلاشی باشد برای شناسایی موفقیت ها، ظرفیت ها و تهدید هایی که اسلام سیاسی پاکستان با آن روبروست. یافته های پژوهش نشان می دهد اسلام سیاسی پاکستان در اسلامی سازی برخی نکات قانون اساسی و در تدوین قانون اساسی 1973 نقش ویژه ای داشته است. اسلام گرایان در برهه ای، به وزارت دست یافتند و حتی در ایالت خیبرپختونخواه حکومت تشکیل دادند، اما تا اکنون موجب تحول بزرگی در پاکستان بر اساس اسلام نشده اند. در این زمینه تهدید های بزرگی مانند سیاست ورزی بر محور فرقه گرایی، نداشتن نظام اسلامی واضح، گرایش برخی احزاب اسلام گرا به افراط و خشونت و همکاری با حکمرانی دیکتاتورها در کشور وجود دارد. اگر این تهدیدها مهار نشوند احزاب اسلام گرا در آینده هم موجب تحول بزرگی در پاکستان نخواهند شد.

کلیدواژه‌ها


فارسی
اسلاتر،ریچارد،مفهوم آینده نگری،مترجم پورنگ حمید،مجله راهبرد،شماره 9،بهار 1386
سعید،بابی،هراس بنیادین اروپا مداری و ظهور اسلام گرایی،مترجمین غلام رضا جمشیدی ها و موسی عنبری،تهران 1379
اردو
بخاری، تنویر،پاکستان مین سیاسی جماعتین اورپریشر گروپ،یور نیو بک پیلس،بی تا.
پیرس،جوناتهن،پاکستان مستقبل کی امکانات،مترجم،نایله رضا،مشعل بکس لاهور،2014
ترمذی،سید احمد ارشاد،حساس اداری،مترجم،افضال شاهد،زاهد بشیر پرنترز لاهور،2004
تمیمی،محمد جهانگیر،زوال سی اقبال تک،مرکز مطالعات جنوب آسیا،دانشگاه پنجاب،2011.
جانباز،محمد علی،تاریخ پاکستان اور حکمرانوں کا کردار،مکتبه نعمانیه 2007.
حسن،سبط،نوید فکر،مکتبه دانیال،کراچی،چاپ نهم،2002
الدین،حافظ تقی،پاکستان کی سیاسی جماعتین اور تحریکین،فکشن هاؤس،لاهور،1995.
سندیلوی،اسلام کا سیاسی نظام،دارالمصنفین شبلی اکیدمی،اعظم گره،1956
سوری،محمد اکرم خان،قرار داد پاکستان مین وایرس،لاهور،2005
شاهد،محمدحنیف،قائد اعظم مسلم لیگ اور تحریک پاکستان،تاریخی دستاویزات کی روشنی مین.نشریات،لاهور،2008.
شریعه اکادمی،تصور پاکستان بانیان پاکستان کی نظر مین،شریعه اکادمی اسلامی یونیورستی اسلام آباد،2005.
عثمان محمد و اشعر مسعود،پاکستان کی سیاسی جماعتیں،سنگ میل پبلیکیشنز،1988
عثمانی،محمد رفیع،دو قومی نظریه جس پر پاکستان بنا،لاهور،بی تا.
مسعود، وجاهت، طالبان یا جمهوریت پاکستان دو راهه پر، نگارشات پبلشرز لاهور، 2009
مودودی،ا ابوالاعلی،اسلامی ریاست،فلسفه نظام کار اور اصول حکمرانی،اسلامک پبلیکیشنز،لاهور،1967.
مودودی،ابو الاعلی،تحریک اسلامی کا آینده لائحه عمل ص 205
مودودی،ابو الاعلی،تحریک اسلامی کا آینده لائحه عمل،اسلامک پبلیکیشنز،لاهور،بی تا
مودودی،ابو الاعلی،ماهنامه ترجمان القرآن،جنوری،1993.
مودودی،اسلامی قانون، ،اسلامی پبلیکیشنز لاهور 1976.
ندیم،خورشید احمد،اسلام اور پاکستان،المورد،لاهور،1995.
نیازی،کوثر،اور لاین کت گئی،احمد پبلیکیشنز،چاپ دوم،2007
وسایا، الله، پارلیمنت مین قادیانیون کی شکست، علم و عرفان پبلشرز، 2000
  
Abbas hassan,Pakistan’s drift in to extremism:Allah,the Army,and America’s war on terror,published routledge new York
Abbas,azmat,2002,sectarianism:the palyers and the game,Lahore,south Asia partnership
Abbas,hassan,sectarianism in Pakistan 2010
Afzal,m,Saudi arabia’s hold on Pakistan.retived from
Akram,Muhammad,extremist narrative of political islam in Pakistan in after 1980spakistan social science review.march,vol,4,no1,2020
Asia report,5 sep,2022.
Berman,s,islamism revoloution and vivil society in perspectives on politicon politics
Graham E.fuller,the future of political islam,playgrave,newyork,2003
Graham,fuller;marcel kurpershok,wrr lecture,hague 2004
Haqqani,Hussain,Pakistan:between mosque and military,Washington,dc:Carnegie endowment for international peace:brookings institution press.2005
international crisis group,A new era of sectrain violence in Pakistan,
Khan Jamshed, The Rise of Political Islam in Khyber Pakhtunkhwa: The Case of Muttahida Majlis-e-Amal (MMA), The Dialogue, Volume 9, 2014
Kunal Mukherjee ,Islamic revivalism and politics in contemporary Pakistan”jurnal of develpig societies,26,no3,(2010)329-353.
lamb,Robert d,religion and militancy in Pakistan and Afghanistan a literature review,csis,2012
lucia,ardovini,the failure of political islam?the muslim brotherhood,s experience in government,lancaster universty,2017,(phd thesis.)
Muhammad qasim zaman,islam in pakistan A history,princiton universty press ,2018 oxford
Munir,muhammad,from jinnah to ziavanguard books lahore,1980
Riikonen,katjabeyondthe sipahs,jaishs and lashkars sectarian voilance in Pakistan as reproduction of exclusivist sectariandiscourse,university of bradford.(2012)
Sabat,ahmed,Muhammad shoaib,abdul qadar,religious populism In Pakistan:how khadam rizvis tehreek-e-labbaik Pakistan emerged,international area studies review 2020.
sevea,1,s,the rise of barelvi political acticism in Pakistan-institute of south Asian studies(isas)insights,520.national university of Singapore. USA 2015
Zaman,qasam,sectarianism in pakistan:the redcilization of shia annd sunni identitiesmoderen asian studies,1998.
 
منابع اینترنتی
Basit,a,new extremist religious groups are wrecking Pakistan the national interest.retrived https://nationalinterest.org/feature/new-extremist-religious-groups-are-wrecking-pakistan-23779
khan,s,mellen,jcleric in islambad:it’s the begning of the revolution
peace insight Pakistan:conflict timeline2011
Puri,l,the past and future of Deobandi islam-combating terrorismcenter sentinel,2009
Stanford univiresity mapping militant organizations,sipah-e-sahaba Pakistan.2012.
Waseem&azeem,m,faizabad sit-in ends as army brokers,deal,2017