1
دانش‌پژوه دوره دکتری تاریخ معاصر جهان اسلام، مجتمع آموزش عالی امام خمینی،
2
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
چکیده
جهان اسلام با جمعیتی بیش از یک میلیارد نفر، به‌منزله‌ی یک قطب جمعیتی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بزرگ، گستره‌ی وسیعی از کره‌ی خاکی را در بر می‌گیرد که با وجود داشتن قابلیتهای مهم برای همگرایی، گرفتار واگرایی شده است. این تحقیق در پی پاسخ این سوال است که عوامل واگرایی و زمینه های همگرایی در جهان اسلام چیست؟ جهان اسلام، دارای زمینه‌های مناسبی برای همگرایی است اما نتوانسته است گام‌های مؤثری در مسیر همگرایی بردارد. استبداد داخلی، اختلافات سیاسی، ملی‌گرایی افراطی، بی‌ثباتی سیاسی، رقابت‌های منطقه‌ای، استعمار و صهیونیسم بر سر راه همگرایی جهان اسلام وجود دارد. در این میان، استبداد داخلی و سلطه‌ی استعمار، از مهم‌ترین خلل‌ها درروند همگرایی جهان اسلام محسوب می‌شوند. با وجود این، زمینه‌های همگرایی نیز به‌قدری فراوان‌اند که می‌توان به‌آسانی همبستگی اسلامی را تصور کرد. جهان اسلام به‌عنوان یک سیستم منطقه‌ای از عوامل پیونددهنده‌ی فراوانی برخوردار است که از جمله می‌توان به پیوستگی جغرافیایی، قابلیتهای ژئوپلیتیکی، تهدیدات مشترک خارجی، قابلیتهای تجاری و اقتصادی و همگونی دینی و فرهنگی اشاره کرد. که روند همگرایی را تسهیل کرده و موانع همگرایی را نادیده می‌گیرد.
)