دانش‌پژوه دکتری تاریخ معاصر جهان اسلام جامعة المصطفی العالمیه.
چکیده
ابوالکلام آزاد، متفکر برجسته هندوستانی، در راستای حمایت از خلافت، تلاش‌های همه‌جانبه فکری ـ سیاسی از خود نشان داد. اوج تلاش‌های وی را می‌توان در شکل‌گیری جنبش خلافت مشاهده کرد. موقعیت خاص مسلمانان هند، سبب تقویت این دیدگاه شده است. حمایت از خلافت در اندیشه متفکرین اسلامی هند، جهت موازنه قدرت بین هندو و مسلمان ازیک‌طرف و رهایی از ستم استعمار از طرف دیگر، استفاده شده است. دیدگاه فوق در مورد ابوالکلام آزاد، به‌صورت مطلق صحت نداشته، بلکه او در زمره آن دسته از اندیشمندان است که خلافت را جزء لاینفک اندیشه سیاسی اسلام می‌دانند. در اندیشه ایشان، سامان دینی و دنیایی جز در سایه خلافت امکان‌پذیر نخواهد بود. وی ضمن اینکه پیوند ناگسستنی بین دین و سیاست قائل است، خلافت را تنها شکل قابل‌قبول و مشروع حکومت در اسلام می‌داند و برای دفاع از آن مبنای دینی ارائه می‌دهد.
)