دانشجوی دکتری تاریخ تمدن اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه.
چکیده
در مطالعه و بررسی تکوین، رشد، زوال و افول تمدن‌ها، آن‌چه بیش از همه مهم می‌نماید، یافتن پاسخی برای چرایی و چگونگی سقوط و افول تمدن‌هاست که بیش‌ترین دغدغه‌ی صاحب‌نظران این حوزه را به خود اختصاص داده است. در این نوشتار تلاش شده تا عوامل سقوط جوامع و تمدن‌ها، از دید ابن‌خلدون ـ به‌عنوان اندیشمندی مسلمان ـ به بحث گرفته شود. ضمن مقدمه‌ای کوتاه و پس از معرفی ابن‌خلدون، فعالیت‌های وی، تعریف تمدن از دید او، به عوامل سقوط پرداخته شده است. از منظر ابن‌خلدون میتوان عوامل متعددی را در انحطاط و زوال تمدن‌ها و جوامع دخیل دانست، اما وی به‌طور مشخص بر دو عامل زوال عصبیت و اقتصاد تأکید می‌کند. در ذیل این دو، میتوان عوامل دیگری را نیز شماره کرد که به نحوی از آن‌ها سرچشمه می‌گیرد. در نگاهی کلی میتوان این عوامل را در دو دستهی درونی و بیرونی طبقه‌بندی کرد.
)